طب سنتی اسلامی و کاربرد زعفران در آن

طب سنتی اسلامی طب سنتی اسلامی، روشی مقدس است که به ۱۴ قرن پیش و به زمان ظهور اسلام بر می گردد. در تاریخ پزشکی، طب سنتی اسلامی یا طب عربی به تمدنی در اسلام برمی گردد که در قرون وسطی توسعه یافته و اغلب به زبان عربی نوشته شده و زبان تمدن اسلامی بوده، گرچه تعداد بسیاری از این دانشمندان، عرب نبوده اند.

واژه طب سنتی اسلامی، توصیف کننده دانشمندان عرب و غیر عربی است که در طب اسلامی فعالیت کرده اند. بعد از انحطاط طب یونان و روم، طب اسلامی هزاران سال پیشرو بود. مسلمانان کتاب های قدیمی طبی را پیدا کرده و ترجمه می کردند و سپس روی آنها مطالعه و تحقیق می نمودند. بسیاری از پزشکان شاخص در قلمرو طب اسلامی در قرون وسطی، دانشمندانی چون طبری، رازی، اهوازی و ابن سینا بودند.

طب سنتی اسلامی بر مبنای مزاج استوار است. مزاج، ناشی از بر هم کنش ویژگی های مخالف عناصر تشکیل دهنده ذرات کوچک است. زمانی که همه آنها موجود است، کیفیت یک دست رخ می دهد. گرمی، سردی، تری و خشکی چهار مزاجی هستند که در هر موجود زنده ای وجود دارد. طبیعت زعفران، در همه کتابهای مطالعه شده، طبیعت گرم و خشک است.

اغلب متون، زعفران را به عنوان قابض، محلل و داروی ترکیبی معرفی می کنند. در طب سنتی اسلامی، این سه اثر عمومی همراه با تلخی، مسیول اغلب اثرات دارویی زعفران هستند. در این مبحث به موارد استفاده از زعفران از دیدگاه حکمای سنتی پرداخته شده است.

ابوعلی سینا، پزشک معروف ایرانی و فیلسوف تاثیر گذار اسلامی در جلد دوم کتاب قانون، به استفاده طب سنتی اسلامی از زعفران و فعالیت های فارماکولوژی آن پرداخته است. وی در سال ۱۹۸۰ میلادی در روستایی نزدیک بخارا متولد شد و در سال ۱۰۳۷ در همدان وفات یافت.

ابوعلی سینا کتاب های متعددی در علم پزشکی نوشت که از مهمترین آنها کتاب شفا و کتاب قانون در طب است. قانون دربردارنده بسیاری از موضوعات نوروسایکولوژی نظیر ولوژی، بیماری عشق، توهم، اضطراب، بی خوابی، مانیا، جنون، مالیخولیا، صرع، سکته، فلج، سرگیجه، ضربه، اسپاسم و رعشه است.

ابوعلی سینا در کتاب خود به موارد مختلف مصرف زعفران نظیر اثرات ضد افسردگی، ضد التهاب، محافظت کننده کبدی، باز کننده مجاری تنفسی، مقوی نیروی جنسی و القا کننده قاعدگی اشاره کرده است.

داده های فارماکولوژی زعفران و اجزای آن نظیر کروسین، کروستین و سافرانال شبیه مونوگراف زعفران در کتاب ابوعلی سینا است.

ارزیابی گیاه زعفران بر مبنای اطلاعات کتاب های طب سنتی اسلامی می تواند راه ارزشمندی برای یافتن کاربردهای جدید بر مبنای فعالیتهای بیولوژیکی زعفران و ترکیبات آن باشد.